شرم

پسرم: بابا عفاف يعني چي؟
من: ... يعني نجابت ... پاكدامني
پسرم: پس مربوط به جنس مؤنث ميشه ... انقدر حاليم هست
من: ...

عجب. مي‌روم سراغ لغت‌نامه. لغت‌نامه براي تقدس‌زدايي ابزار مفيدي است. نوشته:
عفاف: نهفتگي، بازايستادن از زشتي، پارسايي نمودن.

نهفتگي؟ يعني چه؟ يعني رازآميزي؟
ميروم دنبالش. در نهفتگي هم همين كلمات را رديف كرده. به اضافه‌ي خدارت. خدارت؟ اين عليا مخدره كه مي‌گويند از اين ريشه است؟ تعقيب مي‌كنم ببينم به كلمه‌ي آشناتري مي‌رسم يا نه:
خدارت: شرمساري
شايد از پارسائي چيزي درآيد. مثالي از ناپارسائي مي‌بينم:
ناپارسائي هم از مردان عار است و هم از زنان. (اسكندرنامه‌ي خطي)

هر چه هست ريشه در شرم دارد. ياد سلمان رشدي مي‌افتم. لغت‌نامه مي‌گويد:
شرم: ... و آن حيرت و وحشتي است كه در آدمي پيدا شود از آگاه شدن ديگري بر عيب يا نقص او.
خوب، اين خوب است يا بد؟ از آشكار شدن عيب و نقص بايد هراسيد؟ اين ترس كشنده‌ي اعتماد به نفس نيست؟

امروزه شايد مطلوب‌ترين صفت آدم در نقش اجتماعيش اعتماد به نفس باشد. بي‌اعتماد به نفس هيچ كالا يا خدمتي را نمي‌توان فروخت. هيچ قدرتي را نمي‌توان نگه داشت. اما انسان تحسين شده‌ي زمان فردوسي حتما بايد باشرم و باآزرم باشد:

به نزديك او شرم و آهستگي است
خردمندي و راي و شايستگي است

***

آقاي ويتگنشتاين، به گمان شما شرم و نوآوري، آزرم و خلاقيت، حيا و خيال‌پردازي همبستر نيستند؟